«Δεν γεννιέσαι γυναίκα, γίνεσαι»
«Δεν γεννιέσαι γυναίκα, γίνεσαι»
Πρωτοπόρες γυναίκες που κατάφεραν να αλλάξουν το κατεστημένο
Στην Ελλάδα του σήμερα, το #metoo έχει κατορθώσει να πείσει και να δώσει δύναμη και
χώρο σε όσους επιθυμούν να μιλήσουν ανοιχτά για προβλήματα και διακρίσεις που αντιμετωπίζουν στην καθημερινότητα τους αλλά και να ενισχύουν τις φωνές εκείνων που για
χρόνια είχαν μείνει σιωπηλοί. Παρά τις δύσκολες συνθήκες λόγω του κορονοϊού έχει φανερώσει αρκετές από τις εκδοχές του, του σεξισμού αλλά και των παθογενειών που τον ακολουθούν. Πολλές φορές μάλιστα συμβαίνει ασυνείδητα άσχετα με τις πραγματικές μας
προθέσεις. Πρόκειται όπως γίνεται ορατό για ανακύκλωση σεξιστικών αντιλήψεων. Ας
κάνουμε μια αναφορά μνήμης λοιπόν σε 5 γυναίκες που με τους αγώνες και την ζωή τους
άλλαξαν τα δεδομένα και μας βοήθησαν να φτάσουμε στο σημείο που βρισκόμαστε σήμερα.
1. Σιμόν Ντε Μποβουάρ (1908 – 1986)
Ένα κείμενο αφιερωμένο στις γυναίκες, δεν θα μπορούσε παρά να ξεκινήσει, ως φόρος τιμής, από τη μητέρα του φεμινισμού, τη γυναίκα σύμβολο του 20ου αιώνα, που τόλμησε
μέσα από τη ζωή της να προκαλέσει την κοινωνία και μέσα από το έργο της να αλλάξει την
ανθρώπινη σκέψη. Η γυναίκα αυτή δεν είναι άλλη από τη Σιμόν Ντε Μποβουάρ. Πνεύμα
ελεύθερο, ανεξάρτητο και δυναμικό, η Σιμόν, από πολύ νωρίς, αποκλίνει από τον Θεό και
τον συμβατικό τρόπο σκέψης, για να ταξιδέψει σε φιλοσοφικά και υπαρξιακά μονοπάτια,
συντροφιά μέχρι τέλους με τον άντρα της, τον Ζαν Πωλ Σάρτρ.Με τον Σάρτρ, τον οποίο
ποτέ δεν παντρεύτηκε, γιατί για αυτήν «ο γάμος είναι περιορισμός, αστικοποίηση,
αλλά και θεσμοθετημένη παρέμβαση του κράτους στην ιδιωτική ζωή των πολιτών»,
ξόδεψε άπειρες ώρες φιλοσοφικών αναζητήσεων και ερωτικών πειραματισμών. Η σχέση
τους παρέμεινε ανοιχτή και ελεύθερη, χωρίς αυτό βέβαια να σημαίνει ότι δεν ήταν ο ένας
για τον άλλον, ο πιο σημαντικός άνθρωπος στη ζωή τους.Τα τολμηρά της γραπτά -φιλοσοφικά δοκίμια, μυθιστορήματα, θεατρικά έργα- σε συνδυασμό με τον “έξω από τα καθιερωμένα” τρόπο ζωής της, προκαλούν την κοινή γνώμη και οδηγούν τα συντηρητικά μυαλά της
εποχής να την χαρακτηρίσουν “πορνογράφο” και “νυμφομάνη”. Το έργο της, “Το Δεύτερο
Φύλο”, αποκαλείται σήμερα η “Βίβλος του φεμινισμού” καθώς μέσα από αυτό προτείνεται
μία τελείως ξένη και ανατρεπτική προσέγγιση στο τι είναι γυναίκα. Η Μποβουάρ παρατηρεί
ότι η γυναίκα, στο πέρασμα των χρόνων, έχει θεωρηθεί ως “ανωμαλία”, ως παρείσακτη και
ότι βρίσκεται σε μία διαρκή προσπάθεια να εξομοιωθεί με την κανονικότητα, δηλαδή τους
άντρες. Προκειμένου λοιπόν να προχωρήσει και να διεκδικήσει μία ίση θέση στην κοινωνία,
θα πρέπει να απορρίψει αυτήν την παγιωμένη αντίληψη και να αλλάξει ριζικά τον τρόπο
που αντιμετωπίζει τον εαυτό της. Αδιαμφισβήτητο σύμβολο του φεμινισμού, της ελεύθερης
σκέψης και του ανιδιοτελούς έρωτα, η Σιμόν Ντε Μποβουάρ ήταν από τις πρώτες που έκαναν το βήμα.
Μερικά από τα αποφθέγματα που την συνόδευαν στη ζωή της:
«Αν θέλει να ξεχάσει κανείς μπορεί, πρέπει όμως, να θέλει.»
«Δεν γεννιέσαι γυναίκα. Γίνεσαι.»
«Το παρόν δεν είναι ένα εν δυνάμει παρελθόν. Είναι η στιγμλη της επιλογής και της δράσης.»
«Το να κερδίσεις έναν άντρα είναι τέχνη. Το να τον κρατήσεις είναι επάγγελμα.»
2. Ίντιρα Γκάντι (1917-1984)
Η πρώτη και μοναδική πρωθυπουργός της Ινδίας.Το όνομά της είναι ταυτισμένο με το φεμινισμό,
τη γυναικεία μαχητικότητα, το δυναμισμό και εσφαλμένα με τον Μαχάτμα Γκάντι του οποίου θεωρείται κόρη. Ωστόσο, αυτή η εμβληματική προσωπικότητα που θα καταφέρει να γίνει η πρώτη και
η μοναδική πρωθυπουργός της Ινδίας, που θα ωθήσει τις γυναίκες στην Ινδία να βγουν άφοβα από
τις πόρτες του σπιτιού τους και που το έργο της θα μείνει βαθιά και ουσιαστικά χαραγμένο στην
παγκόσμια ιστορία, είναι κόρη του πρώτου πρωθυπουργού της ανεξάρτητης Ινδίας,Τζαουαχαρλάλ
Νεχρού.Μεγαλωμένη μόνο με τον πατέρα της καθώς η μητέρα της έφυγε νωρίς, σφυρηλατήθηκε
μέσα σε ένα άκρως πολιτικό και ανδροκρατούμενο περιβάλλον χαράσσοντας από πολύ μικρή τα
δικά της βήματα. Ως φοιτήτρια της Οξφόρδης γράφτηκε σε οργανώσεις για την ανεξαρτησία της Ινδίας και κατά του φασισμού στην Ισπανία, ενώ κάποια χρόνια αργότερα όταν επέστρεψε στην Ινδία, βρέθηκε αμέσως στο πλευρό του πατέρα της ως ιδιαιτέρα γραμματέας του.Το 1964, μετά τον
θάνατο του πατέρα της, ο Πρόεδρος της Ινδίας τη διορίζει μέλος του Ράτζγια Σάμπχα (Rajya
Sabha), ανώτερου νομοθετικού συμβουλίου της Ινδικής Βουλής, ενώ λίγο αργότερα αναλαμβάνει
το Υπουργείο Πληροφοριών και Τύπου. Δύο χρόνια αργότερα, θα βρεθεί στην πρωθυπουργική καρέκλα, θέση την οποία συνολικά θα διατηρήσει για τέσσερις θητείες. Είναι η πρώτη και η μοναδική
φορά που σε μία καθαρά πατριαρχική κοινωνία, μία γυναίκα θα βρεθεί στην κορυφή της εξουσίας.Η Ίντιρα Γκάντι θα καταφέρει να πάρει με το μέρος της μεγάλο μέρος του πληθυσμού της Ινδίας, θα γίνει το σύμβολο-προστάτιδα των γυναικών, θα αγωνιστεί για την εξάλειψη της φτώχειας, θα
δώσει ώθηση στην αγροτική παραγωγή, θα συναντήσει ωστόσο και πολλούς φανατικούς εχθρούς οι
οποίοι αντιτίθενται σε μία σειρά πολιτικών της. Καθοριστική πράξη για το οριστικό της τέλος
στέκεται η διαταγή της να δολοφονηθούν εκατοντάδες Σιχ που είχαν καταλάβει το Χρυσό Τέμενος
στο Αμριτσάρ ζητώντας αυτονομία. Την απόφασή της αυτή θα την πληρώσει με την ίδια της τη
ζωή, καθώς δολοφονήθηκε από τις σφαίρες δύο Σιχ σωματοφυλάκων της, την ώρα που βρισκόταν
στον κήπο της. Ο θάνατός της πυροδότησε μία σειρά από ταραχές κατά τις οποίες 20.000 Σιχ βρή-
καν το θάνατο από εξαγριωμένους ινδουιστές.Το 1999 ψηφίστηκε σε δημοσκόπηση του BBC ως η
σημαντικότερη γυναίκα της τελευταίας χιλιετηρίδας ανάμεσα σε άλλες γυναικείες προσωπικότητες.
Μερικά από τα αποφθέγματα που την συνόδευαν στη ζωή της:
«Ο καλύτερος τρόπος να ανακαλύψεις τον εαυτό σου είναι να τον χάσεις στην υπηρεσία των
άλλων.»
«Υπάρχουν δύο είδη ανθρώπων: αυτοί που κάνουν τη δουλειά και αυτοί που παίρνουν τα εύσημα. Προσπάθησε να είσαι στους πρώτους. Υπάρχει λιγότερος ανταγωνισμός εκεί.»
«Η συγχώρεση είναι η αρετή των δυνατών.»
«Πρέπει να προσέχουμε τους πολιτικούς που δεν μπορούν να κάνουν τίποτα χωρίς χρήματα
και αυτούς που θέλουν να κάνουν τα πάντα για τα χρήματα.»
«Όπου υπάρχει αγάπη, υπάρχει ζωή.»
3. Μαρία Κάλλας (1923-1977)
Γεννήθηκε στη Νέα Υόρκη από Έλληνες μετανάστες. Έκανε την πρώτη δημόσια εμφάνισή της σε
ηλικία 14 ετών στην αίθουσα του Παρνασσού. Τρία χρόνια μετά έγινε πρωταγωνίστρια του θιάσου
του Βασιλικού Θεάτρου. Το νεαρό της ηλικίας της σε συνδυασμό με τις ιδιαίτερες φωνητικές της
ικανότητες είχε προκαλέσει τον ανταγωνισμό των συμπρωταγωνιστών της, με τους οποίους η ίδια
δεν διατηρούσε καλές σχέσεις, καθώς πίστευε ότι δεν είχε λόγο να μη συμπεριφέρεται ως ισότιμή
τους, απλώς επειδή ήταν μικρότερη σε ηλικία. Πολύ σύντομα μετακόμισε στο εξωτερικό και ξεκίνησε τις μεγάλες της εμφανίσεις στην Ιταλία και την Αργεντινή. Ερμήνευσε όλους τους μεγάλους
γυναικείους ρόλους από τις γνωστότερες όπερες, επαναπροσδιορίζοντας την έννοια του λυρικού θεάτρου στη σύγχρονη εποχή και “ανοίγοντας” το λυρικό τραγούδι στο ευρύ κοινό. Η παρακαταθήκη
της απόλυτης ερμηνεύτριας είναι εντυπωσιακή, αλλά δεν είναι η μόνη, αφού η ιστορία της Μαρίας
Κάλλας αποτελεί μια γυναικεία κοινωνική και πολιτισμική επανάσταση, γεμάτη σπουδαίες συναντήσεις και συνεργασίες με τον κόσμο της τέχνης, της μόδας και του κινηματογράφου, από τα μεταπολεμικά χρόνια μέχρι το ιταλικό οικονομικό θαύμα. Θυμίζοντας τους σύγχρονους ροκ σταρ, η
πολυσυζητημένη ντίβα κυριαρχεί στις σελίδες των περιοδικών όλου του κόσμου. Υπαγορεύει και
προωθεί τον προσωπικό της κώδικα κομψότητας, ενώ τα εισιτήρια για τις εμφανίσεις της στα θέατρα, όπου εκτυλίσσονται σκηνές εκστατικής λατρείας, εξαντλούνται. Προσελκύει και μυεί στην
όπερα πλήθος θαυμαστών και νέων ανθρώπων, οι οποίοι γίνονται μάρτυρες ενός μύθου που έχει
εμπνεύσει και γοητεύσει την κριτική, τους διανοούμενους, αλλά και τον απλό κόσμο. Παραμυθένια, μελοδραματική και τραγική, μέσα από μια εντυπωσιακή διαδρομή από την άνοδο προς την
πτώση.
Μερικά από τα αποφθέγματα που την συνόδευαν στη ζωή της:
«Δεν φοβάμαι την αλήθεια». «Είμαι ελεύθερη, δεν εξαρτώμαι από τους άλλους. Οποιος με
θέλει, πρέπει να αγαπά την τέχνη, την ελευθερία και την προσωπικότητά μου, όπως ακριβώς
είναι. Πρέπει να με θέλουν γι’ αυτό που αξίζω. Εγώ θα παραμείνω για πάντα η Κάλλας».
«Μη μου μιλάς για κανόνες. Όπου πάω, εγώ φτιάχνω τους κανόνες.»
«Ήμουν πάντα πολύ ώριμη για την ηλικία μου - και όχι πολύ ευτυχισμένη. Δεν είχα παιδικές
φίλες. Θα ήθελα να μπορούσα να επανέλθω σ᾽ εκείνες τις ημέρες. Αν μπορούσα μόνο να τα ξαναζήσω όλα πάλι, πόσο θα ήθελα να παίξω και να χαρώ με άλλες κοπέλες! Πόσο ανόητη ήμουνα...»
4. Μελίνα Μερκούρη (1920-1994)
Την χαρακτήρισαν «τελευταία Ελληνίδα θεά» και «γυναίκα – φλόγα». Όλη της η ζωή ήταν
γεμάτη όνειρα, ελπίδες, αγωνίες και αγώνες. Προερχόταν από ιδιαίτερα σημαντική οικογένεια πολιτικών και επιχειρηματιών. Το 1938 πέρασε στη Δραματική Σχολή του Εθνικού
Θεάτρου και εμφανίστηκε για πρώτη φορά στο θέατρο το 1944, με τον θίασο του Γιώργου
Παππά. Συμπρωταγωνίστησε με όλους τους μεγάλους Έλληνες ηθοποιούς της εποχής. Το
1951 ξεκίνησε τις παράλληλες εμφανίσεις της στη θεατρική σκηνή του Παρισιού, ενώ λίγα
χρόνια μετά εμφανίστηκε στο Broadway. Στο μεταξύ είχε γνωριστεί με τον Αμερικανό σκηνοθέτη Ζυλ Ντασσέν και αποφάσισαν να παντρευτούν το 1964. Κατά τη διάρκεια της Δικτατορίας των Συνταγματαρχών ανέπτυξε σημαντική αντιστασιακή δράση, αξιοποιώντας και
τη διεθνή της φήμη για την ευαισθητοποίηση της παγκόσμιας κοινότητας ως προς το ζήτημα του καθεστώτος στην Ελλάδα. Εκδιώχθηκε από τη Χούντα, της αφαιρέθηκε η ελληνική
υπηκοότητα. Πριν διαφύγει στο εξωτερικό έγιναν αρκετές απόπειρες δολοφονίες εναντίον
της. Μετά τη Μεταπολίτευση διετέλεσε υπουργός Πολιτισμού, ξεκινώντας την εθνική εκστρατεία για την επιστροφή των κλεμμένων μαρμάρων της Ακρόπολης από τον Λόρδο Έλγιν. Δημιούργησε, επίσης τα Περιφερειακά Θέατρα της Ελλάδας και φρόντισε να εισαγάγει
τις θεατρικές σπουδές στην ύλη των σχολείων. Στη ζωή της αψήφισε τις κοινωνικές συμβάσεις και την πορεία που της είχε προδιαγράψει η οικογένειά της και η κοινωνική της
θέση και με το έργο της αποτελεί μέχρι σήμερα πηγή έμπνευσης.
Μερικά από τα αποφθέγματα που την συνόδευαν στη ζωή της:
«Δεν προσποιήθηκα. Η προσποίηση για εμένα είναι χυδαία. Απλά και μόνο, έζησα και μίλησα,
όπως ήθελα. Χωρίς να υπολογίζω τίποτα και κανέναν.»
«Νόμιζα ότι φοβόμουν την αρρώστια αλλά τελικά φοβόμουν τη στιγμή που δεν θα μ αγαπούν
πια.»
«Η Ελλάδα πρέπει να πρωταγωνιστεί για τον πολιτισμό. Η Ελλάδα, αυτό είναι η κληρονομιά
της, αυτό είναι η περιουσία της και αν το χάσουμε αυτό δεν είμαστε ΚΑΝΕΙΣ.»
5. Μαντόνα Λουίζ Βερόνικα Τσικόνε (1958)
Η Μαντόνα γεννήθηκε στο Μπέι Σίτι του Μίσιγκαν, στις 16 Αυγούστου του 1958. Ο πατέρας
της, Σίλβιο Άντονυ Τσικκόνε (Silvio Anthony Ciccone), είναι πρώτης γενιάς Ιταλοαμερικανός, ενώ η μητέρα της, Madonna Louise, ήταν Γαλλοκαναδικής καταγωγής. Είναι Αμερικανίδα μουσικός, τραγουδίστρια, συνθέτρια, στιχουργός, χορεύτρια, ηθοποιός και επιχειρηματίας. Σύμφωνα με τα περιοδικά Time και Forbes, είναι μια από τις πιο ισχυρές γυναίκες
του κόσμου και από το 2012 κατέχει πάνω από είκοσι ρεκόρ στο βιβλίο των Ρεκόρ Γκίνες.
Είναι η γυναίκα καλλιτέχνης με τις περισσότερες #1 επιτυχίες στα διεθνή τσαρτς, ενώ έχει
αναγνωριστεί ως η πιο επιτυχημένη τραγουδίστρια όλων των εποχών, έχοντας πουλήσει
πάνω από 330 εκατομμύρια δίσκους παγκοσμίως. Είναι γνωστή για τη συνεχή ανανέωση
της εικόνας και της μουσικής της, τα πρωτοποριακά μουσικά της βίντεο, την εκκεντρική και
αμφιλεγόμενη προσωπικότητά της καθώς και την χρήση πολιτικών, θρησκευτικών και σεξουαλικών συμβόλων στη δουλειά της αλλά και τις συνεχείς καινοτομίες και την αφοσίωσή
της σε φιλανθρωπικούς σκοπούς, αποτελεί έμπνευση για εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους
σε ολόκληρο τον κόσμο, κι όλα αυτά ενώ έχει καταρρίψει κάθε ρεκόρ που υπάρχει εκεί έξω.
Επιπρόσθετα είναι και σπουδαία φεμινίστρια, μια μοναδική στο είδος της καλλιτέχνης που
έχει χρησιμοποιήσει την επιρροή της για να αλλάξει τη συζήτηση γύρω από τις γυναίκες,
την σεξουαλικότητα και το δικαίωμα στην ισότητα. Η πλειοψηφία των κριτικών έχει εγκωμιάσει τις ποικίλες μουσικές παραγωγές της, πολλές εκ των οποίων θεωρήθηκαν καινοτόμες για την εποχή τους. Ωστόσο, έχει δεχτεί δριμεία κριτική και ισχυρές αντιδράσεις από
συντηρητικούς κύκλους και κυρίως από την Καθολική Εκκλησία, με την οποία έχει συγκρουστεί επανειλημμένα στο παρελθόν. Η μουσική και το στυλ της έχουν επηρεάσει πολλούς καλλιτέχνες ανά τον κόσμο και όλες τις νεότερες ποπ τραγουδίστριες. Θεωρείται ένα
από τα μεγαλύτερα πολιτιστικά σύμβολα στην ιστορία και είναι γνωστή παγκοσμίως από τα
80's ως η «Βασίλισσα της Ποπ», λόγω της διαχρονικής επιτυχίας της στα μουσικά δρώμενα και της ικανότητάς της να προσαρμόζεται και να καθιερώνει νέες τάσεις στη mainstream
μουσική πραγματικότητα. «Όταν πήγα στην Νέα Υόρκη, ήταν η πρώτη φορά που
ανέβαινα σε αεροπλάνο, η πρώτη φορά που έπαιρνα ταξί, η πρώτη φορά για όλα.
Και ήρθα με 35 δολάρια στο πορτοφόλι μου. Είναι το πιο γενναίο πράγμα που έκανα
στη ζωή μου.»
Με αφορμή το βραβείο Billboard του ομίλου Hollywood Reporter-Billboard Media Group ως γυναίκα της χρονιάς για το 2016, μίλησε και για την ανισότητα που υπάρχει ανάμεσα στις γυναίκες
και τους άντρες στην μουσική, και την κοινωνία γενικότερα λέγοντας ότι «αν είσαι κορίτσι, πρέπει
να παίξεις το παιχνίδι».
«Σου επιτρέπεται να είσαι όμορφη, χαριτωμένη και σέξι, αλλά μην φαίνεσαι πολύ έξυπνη.
Μην έχεις γνώμη, αυτό ξεπερνά τα όρια στο καθεστώς που υπάρχει. Σου επιτρέπεται να σε
αντιμετωπίζουν σαν αντικείμενο οι άντρες και να ντύνεσαι σαν τσούλα, αλλά μην παραδέχεσαι
ότι είσαι τσούλα. Και ποτέ, επαναλαμβάνω ποτέ, μην μοιράζεσαι τις σεξουαλικές φαντασιώσεις σου με τον κόσμο. Να είσαι αυτό που θέλουν οι άντρες να είσαι, αλλά κυρίως να
κάνεις τις γυναίκες να νιώθουν άνετα όταν βρίσκεσαι κοντά σε άλλους άντρες. Και τέλος, μην
γεράσεις. Γιατί τα γηρατειά είναι αμαρτία. Θα σε κριτικάρουν και θα σε διασύρουν και σίγουρα, δεν θα σε παίζουν στο ραδιόφωνο».
Μερικά από τα αποφθέγματα που την συνόδευαν στη ζωή της:
«Πολλοί άνθρωποι φοβούνται να πουν τι θέλουν. Γι’ αυτό δεν παίρνουν αυτό που θέλουν.»
«Φτωχός είναι εκείνος που οι απολαύσεις του εξαρτώνται από την άδεια των άλλων.»
«Υποστηρίζω την ελευθερία της έκφρασης, να κάνεις αυτό που πιστεύεις, να κυνηγάς τα όνειρά σου».
Και, τελικά, μπορούμε με την έμπνευση που έχουμε πάρει από εκείνες να κατορθώσουμε
κι εμείς με τη σειρά μας να δημιουργήσουμε έναν πιο υγιή, δίκαιο και προοδευτικό κόσμο;
Επιμέλεια: Σωτηρία Δούκα - Τζαμπαζλή
Πρωτοπόρες γυναίκες που κατάφεραν να αλλάξουν το κατεστημένο
Στην Ελλάδα του σήμερα, το #metoo έχει κατορθώσει να πείσει και να δώσει δύναμη και
χώρο σε όσους επιθυμούν να μιλήσουν ανοιχτά για προβλήματα και διακρίσεις που αντιμετωπίζουν στην καθημερινότητα τους αλλά και να ενισχύουν τις φωνές εκείνων που για
χρόνια είχαν μείνει σιωπηλοί. Παρά τις δύσκολες συνθήκες λόγω του κορονοϊού έχει φανερώσει αρκετές από τις εκδοχές του, του σεξισμού αλλά και των παθογενειών που τον ακολουθούν. Πολλές φορές μάλιστα συμβαίνει ασυνείδητα άσχετα με τις πραγματικές μας
προθέσεις. Πρόκειται όπως γίνεται ορατό για ανακύκλωση σεξιστικών αντιλήψεων. Ας
κάνουμε μια αναφορά μνήμης λοιπόν σε 5 γυναίκες που με τους αγώνες και την ζωή τους
άλλαξαν τα δεδομένα και μας βοήθησαν να φτάσουμε στο σημείο που βρισκόμαστε σήμερα.
1. Σιμόν Ντε Μποβουάρ (1908 – 1986)
Ένα κείμενο αφιερωμένο στις γυναίκες, δεν θα μπορούσε παρά να ξεκινήσει, ως φόρος τιμής, από τη μητέρα του φεμινισμού, τη γυναίκα σύμβολο του 20ου αιώνα, που τόλμησε
μέσα από τη ζωή της να προκαλέσει την κοινωνία και μέσα από το έργο της να αλλάξει την
ανθρώπινη σκέψη. Η γυναίκα αυτή δεν είναι άλλη από τη Σιμόν Ντε Μποβουάρ. Πνεύμα
ελεύθερο, ανεξάρτητο και δυναμικό, η Σιμόν, από πολύ νωρίς, αποκλίνει από τον Θεό και
τον συμβατικό τρόπο σκέψης, για να ταξιδέψει σε φιλοσοφικά και υπαρξιακά μονοπάτια,
συντροφιά μέχρι τέλους με τον άντρα της, τον Ζαν Πωλ Σάρτρ.Με τον Σάρτρ, τον οποίο
ποτέ δεν παντρεύτηκε, γιατί για αυτήν «ο γάμος είναι περιορισμός, αστικοποίηση,
αλλά και θεσμοθετημένη παρέμβαση του κράτους στην ιδιωτική ζωή των πολιτών»,
ξόδεψε άπειρες ώρες φιλοσοφικών αναζητήσεων και ερωτικών πειραματισμών. Η σχέση
τους παρέμεινε ανοιχτή και ελεύθερη, χωρίς αυτό βέβαια να σημαίνει ότι δεν ήταν ο ένας
για τον άλλον, ο πιο σημαντικός άνθρωπος στη ζωή τους.Τα τολμηρά της γραπτά -φιλοσοφικά δοκίμια, μυθιστορήματα, θεατρικά έργα- σε συνδυασμό με τον “έξω από τα καθιερωμένα” τρόπο ζωής της, προκαλούν την κοινή γνώμη και οδηγούν τα συντηρητικά μυαλά της
εποχής να την χαρακτηρίσουν “πορνογράφο” και “νυμφομάνη”. Το έργο της, “Το Δεύτερο
Φύλο”, αποκαλείται σήμερα η “Βίβλος του φεμινισμού” καθώς μέσα από αυτό προτείνεται
μία τελείως ξένη και ανατρεπτική προσέγγιση στο τι είναι γυναίκα. Η Μποβουάρ παρατηρεί
ότι η γυναίκα, στο πέρασμα των χρόνων, έχει θεωρηθεί ως “ανωμαλία”, ως παρείσακτη και
ότι βρίσκεται σε μία διαρκή προσπάθεια να εξομοιωθεί με την κανονικότητα, δηλαδή τους
άντρες. Προκειμένου λοιπόν να προχωρήσει και να διεκδικήσει μία ίση θέση στην κοινωνία,
θα πρέπει να απορρίψει αυτήν την παγιωμένη αντίληψη και να αλλάξει ριζικά τον τρόπο
που αντιμετωπίζει τον εαυτό της. Αδιαμφισβήτητο σύμβολο του φεμινισμού, της ελεύθερης
σκέψης και του ανιδιοτελούς έρωτα, η Σιμόν Ντε Μποβουάρ ήταν από τις πρώτες που έκαναν το βήμα.
Μερικά από τα αποφθέγματα που την συνόδευαν στη ζωή της:
«Αν θέλει να ξεχάσει κανείς μπορεί, πρέπει όμως, να θέλει.»
«Δεν γεννιέσαι γυναίκα. Γίνεσαι.»
«Το παρόν δεν είναι ένα εν δυνάμει παρελθόν. Είναι η στιγμλη της επιλογής και της δράσης.»
«Το να κερδίσεις έναν άντρα είναι τέχνη. Το να τον κρατήσεις είναι επάγγελμα.»
2. Ίντιρα Γκάντι (1917-1984)
Η πρώτη και μοναδική πρωθυπουργός της Ινδίας.Το όνομά της είναι ταυτισμένο με το φεμινισμό,
τη γυναικεία μαχητικότητα, το δυναμισμό και εσφαλμένα με τον Μαχάτμα Γκάντι του οποίου θεωρείται κόρη. Ωστόσο, αυτή η εμβληματική προσωπικότητα που θα καταφέρει να γίνει η πρώτη και
η μοναδική πρωθυπουργός της Ινδίας, που θα ωθήσει τις γυναίκες στην Ινδία να βγουν άφοβα από
τις πόρτες του σπιτιού τους και που το έργο της θα μείνει βαθιά και ουσιαστικά χαραγμένο στην
παγκόσμια ιστορία, είναι κόρη του πρώτου πρωθυπουργού της ανεξάρτητης Ινδίας,Τζαουαχαρλάλ
Νεχρού.Μεγαλωμένη μόνο με τον πατέρα της καθώς η μητέρα της έφυγε νωρίς, σφυρηλατήθηκε
μέσα σε ένα άκρως πολιτικό και ανδροκρατούμενο περιβάλλον χαράσσοντας από πολύ μικρή τα
δικά της βήματα. Ως φοιτήτρια της Οξφόρδης γράφτηκε σε οργανώσεις για την ανεξαρτησία της Ινδίας και κατά του φασισμού στην Ισπανία, ενώ κάποια χρόνια αργότερα όταν επέστρεψε στην Ινδία, βρέθηκε αμέσως στο πλευρό του πατέρα της ως ιδιαιτέρα γραμματέας του.Το 1964, μετά τον
θάνατο του πατέρα της, ο Πρόεδρος της Ινδίας τη διορίζει μέλος του Ράτζγια Σάμπχα (Rajya
Sabha), ανώτερου νομοθετικού συμβουλίου της Ινδικής Βουλής, ενώ λίγο αργότερα αναλαμβάνει
το Υπουργείο Πληροφοριών και Τύπου. Δύο χρόνια αργότερα, θα βρεθεί στην πρωθυπουργική καρέκλα, θέση την οποία συνολικά θα διατηρήσει για τέσσερις θητείες. Είναι η πρώτη και η μοναδική
φορά που σε μία καθαρά πατριαρχική κοινωνία, μία γυναίκα θα βρεθεί στην κορυφή της εξουσίας.Η Ίντιρα Γκάντι θα καταφέρει να πάρει με το μέρος της μεγάλο μέρος του πληθυσμού της Ινδίας, θα γίνει το σύμβολο-προστάτιδα των γυναικών, θα αγωνιστεί για την εξάλειψη της φτώχειας, θα
δώσει ώθηση στην αγροτική παραγωγή, θα συναντήσει ωστόσο και πολλούς φανατικούς εχθρούς οι
οποίοι αντιτίθενται σε μία σειρά πολιτικών της. Καθοριστική πράξη για το οριστικό της τέλος
στέκεται η διαταγή της να δολοφονηθούν εκατοντάδες Σιχ που είχαν καταλάβει το Χρυσό Τέμενος
στο Αμριτσάρ ζητώντας αυτονομία. Την απόφασή της αυτή θα την πληρώσει με την ίδια της τη
ζωή, καθώς δολοφονήθηκε από τις σφαίρες δύο Σιχ σωματοφυλάκων της, την ώρα που βρισκόταν
στον κήπο της. Ο θάνατός της πυροδότησε μία σειρά από ταραχές κατά τις οποίες 20.000 Σιχ βρή-
καν το θάνατο από εξαγριωμένους ινδουιστές.Το 1999 ψηφίστηκε σε δημοσκόπηση του BBC ως η
σημαντικότερη γυναίκα της τελευταίας χιλιετηρίδας ανάμεσα σε άλλες γυναικείες προσωπικότητες.
Μερικά από τα αποφθέγματα που την συνόδευαν στη ζωή της:
«Ο καλύτερος τρόπος να ανακαλύψεις τον εαυτό σου είναι να τον χάσεις στην υπηρεσία των
άλλων.»
«Υπάρχουν δύο είδη ανθρώπων: αυτοί που κάνουν τη δουλειά και αυτοί που παίρνουν τα εύσημα. Προσπάθησε να είσαι στους πρώτους. Υπάρχει λιγότερος ανταγωνισμός εκεί.»
«Η συγχώρεση είναι η αρετή των δυνατών.»
«Πρέπει να προσέχουμε τους πολιτικούς που δεν μπορούν να κάνουν τίποτα χωρίς χρήματα
και αυτούς που θέλουν να κάνουν τα πάντα για τα χρήματα.»
«Όπου υπάρχει αγάπη, υπάρχει ζωή.»
3. Μαρία Κάλλας (1923-1977)
Γεννήθηκε στη Νέα Υόρκη από Έλληνες μετανάστες. Έκανε την πρώτη δημόσια εμφάνισή της σε
ηλικία 14 ετών στην αίθουσα του Παρνασσού. Τρία χρόνια μετά έγινε πρωταγωνίστρια του θιάσου
του Βασιλικού Θεάτρου. Το νεαρό της ηλικίας της σε συνδυασμό με τις ιδιαίτερες φωνητικές της
ικανότητες είχε προκαλέσει τον ανταγωνισμό των συμπρωταγωνιστών της, με τους οποίους η ίδια
δεν διατηρούσε καλές σχέσεις, καθώς πίστευε ότι δεν είχε λόγο να μη συμπεριφέρεται ως ισότιμή
τους, απλώς επειδή ήταν μικρότερη σε ηλικία. Πολύ σύντομα μετακόμισε στο εξωτερικό και ξεκίνησε τις μεγάλες της εμφανίσεις στην Ιταλία και την Αργεντινή. Ερμήνευσε όλους τους μεγάλους
γυναικείους ρόλους από τις γνωστότερες όπερες, επαναπροσδιορίζοντας την έννοια του λυρικού θεάτρου στη σύγχρονη εποχή και “ανοίγοντας” το λυρικό τραγούδι στο ευρύ κοινό. Η παρακαταθήκη
της απόλυτης ερμηνεύτριας είναι εντυπωσιακή, αλλά δεν είναι η μόνη, αφού η ιστορία της Μαρίας
Κάλλας αποτελεί μια γυναικεία κοινωνική και πολιτισμική επανάσταση, γεμάτη σπουδαίες συναντήσεις και συνεργασίες με τον κόσμο της τέχνης, της μόδας και του κινηματογράφου, από τα μεταπολεμικά χρόνια μέχρι το ιταλικό οικονομικό θαύμα. Θυμίζοντας τους σύγχρονους ροκ σταρ, η
πολυσυζητημένη ντίβα κυριαρχεί στις σελίδες των περιοδικών όλου του κόσμου. Υπαγορεύει και
προωθεί τον προσωπικό της κώδικα κομψότητας, ενώ τα εισιτήρια για τις εμφανίσεις της στα θέατρα, όπου εκτυλίσσονται σκηνές εκστατικής λατρείας, εξαντλούνται. Προσελκύει και μυεί στην
όπερα πλήθος θαυμαστών και νέων ανθρώπων, οι οποίοι γίνονται μάρτυρες ενός μύθου που έχει
εμπνεύσει και γοητεύσει την κριτική, τους διανοούμενους, αλλά και τον απλό κόσμο. Παραμυθένια, μελοδραματική και τραγική, μέσα από μια εντυπωσιακή διαδρομή από την άνοδο προς την
πτώση.
Μερικά από τα αποφθέγματα που την συνόδευαν στη ζωή της:
«Δεν φοβάμαι την αλήθεια». «Είμαι ελεύθερη, δεν εξαρτώμαι από τους άλλους. Οποιος με
θέλει, πρέπει να αγαπά την τέχνη, την ελευθερία και την προσωπικότητά μου, όπως ακριβώς
είναι. Πρέπει να με θέλουν γι’ αυτό που αξίζω. Εγώ θα παραμείνω για πάντα η Κάλλας».
«Μη μου μιλάς για κανόνες. Όπου πάω, εγώ φτιάχνω τους κανόνες.»
«Ήμουν πάντα πολύ ώριμη για την ηλικία μου - και όχι πολύ ευτυχισμένη. Δεν είχα παιδικές
φίλες. Θα ήθελα να μπορούσα να επανέλθω σ᾽ εκείνες τις ημέρες. Αν μπορούσα μόνο να τα ξαναζήσω όλα πάλι, πόσο θα ήθελα να παίξω και να χαρώ με άλλες κοπέλες! Πόσο ανόητη ήμουνα...»
4. Μελίνα Μερκούρη (1920-1994)
Την χαρακτήρισαν «τελευταία Ελληνίδα θεά» και «γυναίκα – φλόγα». Όλη της η ζωή ήταν
γεμάτη όνειρα, ελπίδες, αγωνίες και αγώνες. Προερχόταν από ιδιαίτερα σημαντική οικογένεια πολιτικών και επιχειρηματιών. Το 1938 πέρασε στη Δραματική Σχολή του Εθνικού
Θεάτρου και εμφανίστηκε για πρώτη φορά στο θέατρο το 1944, με τον θίασο του Γιώργου
Παππά. Συμπρωταγωνίστησε με όλους τους μεγάλους Έλληνες ηθοποιούς της εποχής. Το
1951 ξεκίνησε τις παράλληλες εμφανίσεις της στη θεατρική σκηνή του Παρισιού, ενώ λίγα
χρόνια μετά εμφανίστηκε στο Broadway. Στο μεταξύ είχε γνωριστεί με τον Αμερικανό σκηνοθέτη Ζυλ Ντασσέν και αποφάσισαν να παντρευτούν το 1964. Κατά τη διάρκεια της Δικτατορίας των Συνταγματαρχών ανέπτυξε σημαντική αντιστασιακή δράση, αξιοποιώντας και
τη διεθνή της φήμη για την ευαισθητοποίηση της παγκόσμιας κοινότητας ως προς το ζήτημα του καθεστώτος στην Ελλάδα. Εκδιώχθηκε από τη Χούντα, της αφαιρέθηκε η ελληνική
υπηκοότητα. Πριν διαφύγει στο εξωτερικό έγιναν αρκετές απόπειρες δολοφονίες εναντίον
της. Μετά τη Μεταπολίτευση διετέλεσε υπουργός Πολιτισμού, ξεκινώντας την εθνική εκστρατεία για την επιστροφή των κλεμμένων μαρμάρων της Ακρόπολης από τον Λόρδο Έλγιν. Δημιούργησε, επίσης τα Περιφερειακά Θέατρα της Ελλάδας και φρόντισε να εισαγάγει
τις θεατρικές σπουδές στην ύλη των σχολείων. Στη ζωή της αψήφισε τις κοινωνικές συμβάσεις και την πορεία που της είχε προδιαγράψει η οικογένειά της και η κοινωνική της
θέση και με το έργο της αποτελεί μέχρι σήμερα πηγή έμπνευσης.
Μερικά από τα αποφθέγματα που την συνόδευαν στη ζωή της:
«Δεν προσποιήθηκα. Η προσποίηση για εμένα είναι χυδαία. Απλά και μόνο, έζησα και μίλησα,
όπως ήθελα. Χωρίς να υπολογίζω τίποτα και κανέναν.»
«Νόμιζα ότι φοβόμουν την αρρώστια αλλά τελικά φοβόμουν τη στιγμή που δεν θα μ αγαπούν
πια.»
«Η Ελλάδα πρέπει να πρωταγωνιστεί για τον πολιτισμό. Η Ελλάδα, αυτό είναι η κληρονομιά
της, αυτό είναι η περιουσία της και αν το χάσουμε αυτό δεν είμαστε ΚΑΝΕΙΣ.»
5. Μαντόνα Λουίζ Βερόνικα Τσικόνε (1958)
Η Μαντόνα γεννήθηκε στο Μπέι Σίτι του Μίσιγκαν, στις 16 Αυγούστου του 1958. Ο πατέρας
της, Σίλβιο Άντονυ Τσικκόνε (Silvio Anthony Ciccone), είναι πρώτης γενιάς Ιταλοαμερικανός, ενώ η μητέρα της, Madonna Louise, ήταν Γαλλοκαναδικής καταγωγής. Είναι Αμερικανίδα μουσικός, τραγουδίστρια, συνθέτρια, στιχουργός, χορεύτρια, ηθοποιός και επιχειρηματίας. Σύμφωνα με τα περιοδικά Time και Forbes, είναι μια από τις πιο ισχυρές γυναίκες
του κόσμου και από το 2012 κατέχει πάνω από είκοσι ρεκόρ στο βιβλίο των Ρεκόρ Γκίνες.
Είναι η γυναίκα καλλιτέχνης με τις περισσότερες #1 επιτυχίες στα διεθνή τσαρτς, ενώ έχει
αναγνωριστεί ως η πιο επιτυχημένη τραγουδίστρια όλων των εποχών, έχοντας πουλήσει
πάνω από 330 εκατομμύρια δίσκους παγκοσμίως. Είναι γνωστή για τη συνεχή ανανέωση
της εικόνας και της μουσικής της, τα πρωτοποριακά μουσικά της βίντεο, την εκκεντρική και
αμφιλεγόμενη προσωπικότητά της καθώς και την χρήση πολιτικών, θρησκευτικών και σεξουαλικών συμβόλων στη δουλειά της αλλά και τις συνεχείς καινοτομίες και την αφοσίωσή
της σε φιλανθρωπικούς σκοπούς, αποτελεί έμπνευση για εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους
σε ολόκληρο τον κόσμο, κι όλα αυτά ενώ έχει καταρρίψει κάθε ρεκόρ που υπάρχει εκεί έξω.
Επιπρόσθετα είναι και σπουδαία φεμινίστρια, μια μοναδική στο είδος της καλλιτέχνης που
έχει χρησιμοποιήσει την επιρροή της για να αλλάξει τη συζήτηση γύρω από τις γυναίκες,
την σεξουαλικότητα και το δικαίωμα στην ισότητα. Η πλειοψηφία των κριτικών έχει εγκωμιάσει τις ποικίλες μουσικές παραγωγές της, πολλές εκ των οποίων θεωρήθηκαν καινοτόμες για την εποχή τους. Ωστόσο, έχει δεχτεί δριμεία κριτική και ισχυρές αντιδράσεις από
συντηρητικούς κύκλους και κυρίως από την Καθολική Εκκλησία, με την οποία έχει συγκρουστεί επανειλημμένα στο παρελθόν. Η μουσική και το στυλ της έχουν επηρεάσει πολλούς καλλιτέχνες ανά τον κόσμο και όλες τις νεότερες ποπ τραγουδίστριες. Θεωρείται ένα
από τα μεγαλύτερα πολιτιστικά σύμβολα στην ιστορία και είναι γνωστή παγκοσμίως από τα
80's ως η «Βασίλισσα της Ποπ», λόγω της διαχρονικής επιτυχίας της στα μουσικά δρώμενα και της ικανότητάς της να προσαρμόζεται και να καθιερώνει νέες τάσεις στη mainstream
μουσική πραγματικότητα. «Όταν πήγα στην Νέα Υόρκη, ήταν η πρώτη φορά που
ανέβαινα σε αεροπλάνο, η πρώτη φορά που έπαιρνα ταξί, η πρώτη φορά για όλα.
Και ήρθα με 35 δολάρια στο πορτοφόλι μου. Είναι το πιο γενναίο πράγμα που έκανα
στη ζωή μου.»
Με αφορμή το βραβείο Billboard του ομίλου Hollywood Reporter-Billboard Media Group ως γυναίκα της χρονιάς για το 2016, μίλησε και για την ανισότητα που υπάρχει ανάμεσα στις γυναίκες
και τους άντρες στην μουσική, και την κοινωνία γενικότερα λέγοντας ότι «αν είσαι κορίτσι, πρέπει
να παίξεις το παιχνίδι».
«Σου επιτρέπεται να είσαι όμορφη, χαριτωμένη και σέξι, αλλά μην φαίνεσαι πολύ έξυπνη.
Μην έχεις γνώμη, αυτό ξεπερνά τα όρια στο καθεστώς που υπάρχει. Σου επιτρέπεται να σε
αντιμετωπίζουν σαν αντικείμενο οι άντρες και να ντύνεσαι σαν τσούλα, αλλά μην παραδέχεσαι
ότι είσαι τσούλα. Και ποτέ, επαναλαμβάνω ποτέ, μην μοιράζεσαι τις σεξουαλικές φαντασιώσεις σου με τον κόσμο. Να είσαι αυτό που θέλουν οι άντρες να είσαι, αλλά κυρίως να
κάνεις τις γυναίκες να νιώθουν άνετα όταν βρίσκεσαι κοντά σε άλλους άντρες. Και τέλος, μην
γεράσεις. Γιατί τα γηρατειά είναι αμαρτία. Θα σε κριτικάρουν και θα σε διασύρουν και σίγουρα, δεν θα σε παίζουν στο ραδιόφωνο».
Μερικά από τα αποφθέγματα που την συνόδευαν στη ζωή της:
«Πολλοί άνθρωποι φοβούνται να πουν τι θέλουν. Γι’ αυτό δεν παίρνουν αυτό που θέλουν.»
«Φτωχός είναι εκείνος που οι απολαύσεις του εξαρτώνται από την άδεια των άλλων.»
«Υποστηρίζω την ελευθερία της έκφρασης, να κάνεις αυτό που πιστεύεις, να κυνηγάς τα όνειρά σου».
Και, τελικά, μπορούμε με την έμπνευση που έχουμε πάρει από εκείνες να κατορθώσουμε
κι εμείς με τη σειρά μας να δημιουργήσουμε έναν πιο υγιή, δίκαιο και προοδευτικό κόσμο;
Επιμέλεια: Σωτηρία Δούκα - Τζαμπαζλή
